ความคิดไม่ยืดหยุ่น เป็นอย่างไร สังเกตได้จากอะไร

ในโลกการทำงานที่เปลี่ยนเร็ว ความได้เปรียบสำคัญไม่ได้มาจากความรู้เพียงอย่างเดียว แต่เกิดจาก “ความยืดหยุ่นทางความคิด” หรือความสามารถในการปรับมุมมอง วิธีคิด และวิธีทำงานเมื่อเงื่อนไขเปลี่ยนไป ตรงกันข้ามคือภาวะ “ความคิดไม่ยืดหยุ่น” ซึ่งมักเป็นอุปสรรคต่อการเรียนรู้ การตัดสินใจ และความร่วมมือในทีม

ความคิดไม่ยืดหยุ่นคืออะไร

ความคิดไม่ยืดหยุ่นคือแนวโน้มที่จะยึดติดกับมุมมอง วิธีแก้ปัญหา หรือคำอธิบายชุดเดิม แม้มีข้อมูลใหม่หรือหลักฐานที่บ่งชี้ว่าควรปรับเปลี่ยน แนวคิดนี้มักมาพร้อมความเชื่อว่า “มีวิธีที่ถูกต้องเพียงหนึ่งเดียว” และรู้สึกไม่สบายใจอย่างมากเมื่อสถานการณ์เบี่ยงออกจากแผนที่ตั้งไว้

กรอบความคิดเช่นนี้ทำให้เกิดสิ่งที่เรียกว่า “ติดอยู่ในเกียร์เดียว” ซึ่งขัดขวางการแก้ปัญหาเชิงซับซ้อน การร่วมงานข้ามทีม และการเรียนรู้ทักษะใหม่ ๆ

สัญญาณแรก: มองโลกแบบขาว–ดำ

ลักษณะเด่นของความคิดไม่ยืดหยุ่นคือการตีความสถานการณ์แบบสุดโต่ง เช่น งานต้องออกมาสมบูรณ์แบบ 100% ไม่เช่นนั้นถือว่า “ล้มเหลวทันที” วิธีคิดเช่นนี้ลดทอนพื้นที่ของการทดลอง การพัฒนาแบบค่อยเป็นค่อยไป และทำให้การตัดสินใจเต็มไปด้วยความกดดัน

สัญญาณที่สอง: ยึดติดกับทางออกเดียว

ผู้ที่มีความคิดไม่ยืดหยุ่นมักวนซ้ำอยู่กับวิธีเดิม แม้ว่าจะไม่เห็นผลลัพธ์ที่ดีขึ้นก็ตาม เมื่อมีไอเดียใหม่เข้ามา พวกเขามักปฏิเสธทันที หรือรู้สึกว่าต้องปกป้องแนวคิดเดิมของตนเอง การมองไม่เห็นทางเลือกอื่นทำให้ทีมเสียโอกาสต่อทางออกที่สร้างสรรค์กว่า

สัญญาณที่สาม: ไม่สบายใจเมื่อมีการเปลี่ยนแปลง

ความเปลี่ยนแปลงเป็นเรื่องธรรมดาในองค์กร แต่สำหรับคนที่มีความคิดไม่ยืดหยุ่น การเปลี่ยนกติกา แผนงาน หรือวิธีทำงานแม้เพียงเล็กน้อยอาจทำให้รู้สึกกังวลหรือโกรธได้ง่าย สิ่งนี้มักนำไปสู่การต่อต้าน นิ่งเฉย หรือแสดงพฤติกรรมปกป้องตัวเองมากกว่าจะเปิดใจเรียนรู้วิธีใหม่

สัญญาณที่สี่: ปิดรับมุมมองของผู้อื่น

อีกสัญญาณสำคัญคือการเชื่อว่าตนเองมองถูกเสมอจนละเลยเสียงของคนรอบข้าง บ่อยครั้งจะเห็นรูปแบบการสนทนาที่ “ฟังเพื่อโต้แย้ง” มากกว่า “ฟังเพื่อเข้าใจ” ซึ่งทำลายคุณภาพของการทำงานร่วมกัน และทำให้ทีมสูญเสียข้อมูลที่จำเป็นต่อการตัดสินใจ

สัญญาณที่ห้า: ติดอยู่ในนิสัยหรือกลยุทธ์เดิม แม้รู้ว่าใช้ไม่ได้ผล

ความคิดไม่ยืดหยุ่นทำให้คนจำนวนมากใช้วิธีการเดิมซ้ำ ๆ แม้เห็นผลชัดเจนว่ามันไม่ได้ผลอีกต่อไป สิ่งนี้ไม่เพียงลดประสิทธิภาพ แต่ยังทำให้การเรียนรู้ช้าลง เพราะพวกเขาไม่เปิดพื้นที่ให้การลองผิดลองถูก

ทำไมการสังเกตภาวะนี้จึงสำคัญ

องค์กรที่ต้องเผชิญการเปลี่ยนแปลงเร็วจำเป็นต้องมีบุคลากรที่พร้อมคิดใหม่อย่างต่อเนื่อง ความคิดไม่ยืดหยุ่นไม่ได้เป็นปัญหาเพียงระดับบุคคล แต่ส่งผลโดยตรงต่อความสามารถของทีมในการปรับตัว นวัตกรรม และการตัดสินใจในสถานการณ์ไม่แน่นอน

การสังเกตสัญญาณเหล่านี้ทั้งในตัวเองและทีมคือจุดตั้งต้นของการสร้าง “ความยืดหยุ่นทางความคิด” ซึ่งเป็นทักษะที่สามารถฝึกได้ ผ่านการเปิดใจรับข้อมูลใหม่ มองหามุมมองที่หลากหลาย และยอมรับว่าการปรับเปลี่ยนไม่ใช่ความล้มเหลว แต่คือข้อได้เปรียบเชิงกลยุทธ์ของยุคนี้